Archiwa Rodzinne Niepodległej – baza wiedzy domowych archiwistów

Celem akcji Archiwa Rodzinne, zainaugurowanej w sieci archiwów państwowych w 2014 r., było zwrócenie uwagi na dokumenty osobiste oraz rodzinne, które często jako stare i nikomu niepotrzebne papiery przechowane są w szufladach, na strychach i w piwnicach. Archiwa państwowe w ramach swojej statutowej działalności pragną zachęcić wszystkich do zatroszczenia się o tego rodzaju pamiątki oraz do tworzenia z nich archiwów rodzinnych. Archiwiści państwowi dążą do podniesienia świadomości społeczeństwa w kwestii roli i znaczenie dokumentacji prywatnej. Starają się uświadomić, że dokumenty rodzinne są niezwykle cenne – choć nie zawsze są dziś użyteczne, to jednak mają walor historyczny czy też sentymentalny. Ten aspekt podjętej akcji – mający za zadanie przywrócić dokumentom właściwe ich znaczenie – jest wart szczególnego podkreślenia. Ich wartość wynika nie tylko z ich treści, lecz także z zastosowanego materiału piśmienniczego, jego formy, oprawy czy użytych technik zdobniczych.

Akcja spotkała się z niezwykle dużym zainteresowaniem społecznym. W ramach akcji został uruchomiony punkt konsultacyjny w Archiwum Państwowym w Lublinie, w którym można było uzyskać poradę jak porządkować i przechowywać w domowych warunkach archiwalia. Od samego początku organizowane były warsztaty genealogiczne, archiwalne oraz konserwatorskie. W ramach warsztatów odbywały się prezentacje poszczególnych archiwów rodzinnych. Ich dzieje i zawartość przedstawiały osoby będące ich właścicielami (archiwiści domowi), zaś ilustracje i prezentacje multimedialne przygotowywane były i w dalszym ciągu są przez lubelskie Archiwum. Podczas warsztatów genealogicznych pokazujemy, jak stawiać pierwsze kroki na drodze do poznania historii własnej rodziny. Na warsztaty zapraszamy również specjalistów z różnych dziedzin nauki, którzy dzielą się swoją wiedzą pomocną przy porządkowaniu archiwum rodzinnego. Przez cały okres akcji digitalizowaliśmy archiwa rodzinne, a cyfrowe kopie włączyliśmy do repozytoriów cyfrowych. Te kopie stały się też kanwą wystawy prezentującej archiwalia pozyskane podczas warsztatów oraz publikacji katalogu Lubelskie Archiwa Rodzinne.

Nie do końca z tej, akcja „Archiwa Rodzinne” w 2019 przekształciła się w projekt Archiwa Rodzinne Niepodległej, realizowany jako cześć programu Niepodległa. Obecnie można powiedzieć, że realizowana jest w ramach stałego programu wsparcia dedykowanego przez archiwa państwowe archiwistom rodzinnym. W dalszym ciągu cieszy się dużym zainteresowaniem. Dalej organizujemy warsztaty, o terminach których informujemy na naszej stronie, w mediach społecznościowych i lokalnych.

Owszem, zaś jednym z głównych produktów, tej inicjatywy był portal Archiwa Rodzinne Niepodległej. Na portalu tym zamieszczone zostały kolekcje pozyskane już to w ramach akcji Archiwa Rodzinne, już to pochodzące z zasobów Archiwów Państwowych. Duża część pozyskanych do naszego zasobu archiwów rodzinnych i spuścizn osobistych w postaci oryginałów czy też kopii cyfrowych została również opublikowana na portalu. Obok zamieszczonych zbiorów, portal ten jest swoistą platformą szkoleniową. Zamieszony został tam poradnik dla archiwistów rodzinnych. Na portalu znajdują się także kontakty do punktów konsultacyjnych, które działają w całej sieci Archiwów Państwowych. Dzięki temu osoby zainteresowane, pragnące skorzystać z porady, jak zabezpieczać, opracowywać, przechowywać, ewentualnie, co zrobić z niechcianymi materiałami mogą zwrócić się do konkretnego Archiwum Państwowego i uzyskać pomoc. Wszystkie te kontakty i adresy znajdują się na portalu Archiwa Rodzinne Niepodległej.

   
Owszem. Osoby prywatne przekazują nam rodzinne materiały archiwalne. Najczęstszymi materiałami przekazywanymi do zasobu Archiwum są archiwa rodzinne, a także spuścizny osobiste, stanowiące większe lub mniejsze zespoły archiwalne. Obrazują w swej treści wszystkie aspekty rzeczywistości z perspektywy „zwykłych ludzi”, bardzo często na tle makro i mikro historii. Tym samym poszerzają zasób źródeł do poznawania przeszłości, różnorodności dokumentów znajdujących się w spuściznach osobistych i rodzinnych, które uświadamiają znaczenie dokumentów, w życiu jednostek, rodzin i społeczeństw – w przeszłości jak i obecnie. Spotykamy się również dość często z darowiznami pojedynczych lub kilku dokumentów, fotografii, druków ulotnych czy też planów, za które także jesteśmy bardzo wdzięczni, bo nawet pojedyncze dokumenty mają wartość naukową a czasem także praktyczną. Przypomnę, że wiele takich materiałów otrzymaliśmy podczas akacji Archiwa Rodzinne.

Zatem wszystkie osoby pragnące zabezpieczyć spuściznę aktową, fotograficzną, kartograficzną czy też hobbystyczną swoich bliskich zapraszamy do powierzenia nad nimi pieczy Archiwum Państwowego w Lublinie. Gwarantujemy, że historia osób i rodziny będzie żywa. Archiwum także będzie wykorzystywało je do działań naukowo-popularyzacyjnych np. konferencji, artykułów, wystaw czy publikacji. Nasze pojezuickie mury są otwarte dla spuścizn osobistych i archiwów rodzinnych jak również każdej innej dokumentacji.