Człowiek w relacji z Bogiem. Omów zagadnienie na podstawie fragmentów Księgi Psalmów. Odpowiedź do pytania na maturę ustną

Ustny egzamin z języka polskiego w 2023 roku będzie wyglądał nieco inaczej. Wylosowanie jednego pytania, w którym uczniowie będą musieli zmierzyć się z tekstem literackim, ikonicznym lub dotyczącym języka to nie wszystko. Zdający jeszcze przed maturą muszą zapoznać się z listą jawnych pytań, a na samym egzaminie wylosują jedno z nich. Zagadnień jest ostatecznie 110:

Oto lista pytań jawnych:

Ósme pytanie z Biblii brzmi: „Człowiek w relacji z Bogiem. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Psalmów. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Poniżej zamieszczamy przykładową odpowiedź.

Wstęp: Biblia – święta księga chrześcijan – przesiąknięta jest różnymi obrazami relacji Boga z człowiekiem, począwszy od Księgi Rodzaju, w której Stwórca ofiarował pierwszym rodzicom piękny i wspaniały świat. Jednak Adam i Ewa nie byli posłuszni boskim prawom, przez co w ich życie wdarł się grzech i zostali wypędzeni z raju. Kolejne karty tej świętej księgi pokazują, jak człowiek nieustannie próbuje nawiązać relację z Bogiem, odwraca się od Niego, by później znów Mu zaufać.

Teza: Relacja Boga i człowieka jest zmienna. Człowiek raz ufa Bogu i jest Mu posłuszny, a innym razem oddala się od Niego przez grzech. Bóg wciąż czeka na człowieka, jest dla niego jak ojciec czy dobry pasterz.

Argumentacja z Księgi Psalmów: Widać to doskonale w niezwykle bogatym (bo zawierającym 150 pieśni) zbiorze utworów poetyckich, jakim jest Księga Psalmów. Psalmy w zależności od ich tematyki możemy podzielić na m.in. na dziękczynne, pochwalne czy przebłagalne.

Widzimy więc w nich człowieka, który jest wdzięczny swojemu Stwórcy za dobro, które otrzymał, wychwala go za Jego wielkość i dobrodziejstwa, a także prosi o przebaczenie swoich grzechów i wszelkich przewinień. Relacja Boga i człowieka, która wyłania się z Księgi Psalmów, jest bardzo różnorodna. Człowiek jest w niej niekiedy pewny siebie, prosząc o wymierzenie pomsty narodom, które nie są wierne Bogu (mowa tu o tzw. psalmach złorzeczących, choć część biblistów uważa, że nie powinno się ich tak określać), a czasami zagubiony, świadom swojej małości i pozbawiony obecności Wszechmogącego.

Tę drugą postawę widzimy na przykład w Psalmie 22, który rozpoczyna się od słów: „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił? Daleko jesteś, mój Wybawco, chociaż jęczę w bólu”. Pomimo różnych trudności podmiot liryczny postanawia trwać w relacji z Bogiem, oddać się mu całkowicie, zaufać. Jednocześnie osoba mówiąca woła do Boga: „Ty zaś, Panie, nie stój w oddali! Pomocy moja, spiesz mi na ratunek”. Traktuje więc Boga jako swojego opiekuna, ojca czy pasterza.

Ten ostatni wizerunek doskonale widać w jednym z bardziej znanych psalmów, czyli Psalmie 23, rozpoczynającym się od słów: „Pan jest moim pasterzem, nie brak mi niczego”. Człowiek ma świadomość, że Bóg jest osobą, która daje mu szczęście i wszystko to, czego potrzebuje, a także wspomaga w trudniejszych chwilach („Chociażbym szedł przez ciemną dolinę, zła się nie ulęknę, bo ty jesteś ze mną”). Z kolei wizerunek Boga jako niezwykłego opiekuna widać w Psalmie 139. Rozpoczyna się on słowami: „Przenikasz i znasz mnie Panie, wiesz, kiedy kładę się i wstaję i czytasz z daleka w moich myślach”. Podmiot liryczny jest świadom tego, że Bóg jest osobą, która niegdyś go ukształtowała, a teraz otacza opieką.

Odwołanie do wybranego kontekstu: Podobną relację Boga jako opiekuna, ojca, dobrego pasterza wobec stworzenia, w tym także człowieka można dostrzec w renesansowym utworze Jana Kochanowskiego pt. „Czego chcesz od nas Panie”. Podmiot liryczny w wierszu ma świadomość, że Bóg ofiarował mu wszystko, a on niczym nie może się odwdzięczyć („to wszytko Twoje, cokolwiek na tym świecie człowiek mieni swoje”). Jednocześnie jest wdzięczny Bogu za to, że ofiarował człowiekowi piękny i wspaniały świat, w którym zmieniają się pory roku, niebo usłane jest gwiazdami, a ziemia pokryta ziołami.

Osoba mówiąca jest wdzięcznym wyznawcą, a świat – zgodnie z renesansowym, ale także biblijnym obrazem – pełen harmonii i ładu. Bóg, który wyłania się z wersów tego utworu, jest dobrotliwy, otaczający swoją opieką, niczym skrzydłami, a człowiek nie musi martwić się o swój los, bo ma przy sobie największego i kochającego opiekuna i ojca. Jednocześnie podmiot liryczny otwarcie mówi o małości człowieka, odznacza się postawą pełną pokory i bogobojności.

Inne konteksty:

• „Dziady” cz. III Adama Mickiewicza;
• „Bogurodzica”;
• Treny Kochanowskiego.

Podsumowanie: Człowiek, choć niekiedy doświadcza zwątpień i na jakiś czas odstępuje od Boga, bardzo często zwraca się ku Stwórcy, mając świadomość, że jedynie On – jako dobry pasterz, ojciec i opiekun – może pomóc mu przetrwać trudny czas, „drogę przez ciemną dolinę”. Właśnie dlatego relacja człowiek-Bóg przedstawiana w wielu utworach literackich oparta jest na wzajemnym zaufaniu, wdzięczności i szacunku. Człowiek ma świadomość, że Bóg jest dobrym ojcem, który nieustannie otacza go swoją opieką.