Pamięć o zagładzie lubelskich Żydów. Program uroczystości

75 lat temu Niemcy rozpoczęli akcję Reinhardt, której celem było wymordowanie wszystkich Żydów z Generalnego Gubernatorstwa. Zaczęło się w nocy z 16 na 17 marca 1942 roku, od likwidacji getta na Podzamczu. Lubelskie obchody tej rocznicy w tym roku będą szczególnie bogate. 8 marca na specjalnej konferencji opowiadali o tym ich organizatorzy z Ośrodka Brama Grodzka - Teatr NN i Państwowego Muzeum na Majdanku.

Szlak pamięci zamordowanej społeczności

W czwartek, 16 marca o godz. 10 wszyscy chętni przejdą nowym Szlakiem Pamięci „Lublin. Pamięć Zagłady” - od miejsca przy alei Tysiąclecia, po stronie Zamku Lubelskiego, gdzie stała synagoga Maharszala (do niej Żydzi byli spędzani w czasie likwidacji getta) do punktu przy ulicy Zimnej, skąd bydlęce wagony wypełnione ludźmi odjeżdżały do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu. Pierwsze transporty akcji Reinhardt dotarły tam ze Lwowa i właśnie z Lublina.

- To będzie pierwsze na taką skalę upamiętnienie w przestrzeni miasta tego, co stało się 75 lat temu - podkreślał Tomasz Pietrasiewicz, dyrektor Ośrodka Brama Grodzka - Teatr NN, instytucji, która przygotowała szlak.

Ostatnia droga Żydów idących na śmierć została opisana 21 betonowymi płytami z metalową opaską, oznaczonymi literami, których krój jest zaczerpnięty z lubelskiego wydania mistycznej księgi Zohar. Litery znajdą się także na metalowym kontenerze, który jest głównym elementem instalacji w rejonie dawnego placu śmierci z okresu II wojny światowej. - Prace budowlane przy instalacji „Nie/Pamięć Miejsca” zlokalizowanej przy ulicy Zimnej jeszcze trwają - zastrzegła 8 marca Joanna Zętar z Teatru NN. Elementem upamiętnienia będzie także oznaczenie w bruku odrębnymi, ale skromnymi płytami, granic getta na Podzamczu. W weekend (18 i 19 marca) mają się odbywać bezpłatne spacery tym szlakiem.

Wystawa historyczna na Starym Mieście

Przewodnicy będą za darmo oprowadzali także zwiedzających plenerową wystawę „Dzielnice zagłady” na Starym Mieście. Przygotowali ją pracownicy naukowi Państwowego Muzeum na Majdanku. „Represje i szykany”, „Grabież”, „Izolacja”, „Wysiedlenia”, „Deportacja” - to tytuły tylko kilku z 15 plansz. Obok siebie zostaną umieszczone archiwalne zdjęcia, relacje i komentarz historyczny. - Udało nam się dotrzeć do unikatowych zdjęć, na przykład tych, na których widać tablice znaczące granice getta - mówił Krzysztof Banach, szef Działu Wystawienniczego Państwowego Muzeum na Majdanku.

Wernisaż wystawy odbędzie się w czwartek, 16 marca o godz. 16.30 w Trybunale Koronnym. Bezpłatne zwiedzanie z przewodnikiem zaplanowane jest na 18 marca (sobota) o godz. 10.30 i 14.30. Wystawie towarzyszy publikacja z ponad 150 fotografiami i ok. 70 relacjami. Mapki związane z ekspozycją od 16 marca będą dostępne w Lubelskim Ośrodku Informacji Turystycznej i Kulturalnej przy ul. Grodzkiej i Zamku Lubelskim.

Żydzi z zlikwidowanego przez Niemców getta na Podzamczu zostali zamordowani w obozie zagłady w Bełżcu. Dziś to miejsce martyrologii upamiętnia Muzeum – Miejscu Pamięci w Bełżcu, które jest filią Państwowego Muzeum Na Majdanku. Uroczystości w tym miejscu zaplanowane są na 17 marca, rozpoczną się o godz. 12.

- Jeżeli mówimy „Holocaust" i „zagłada Żydów europejskich", większości osób w Polsce i za granicą kojarzy się przede wszystkim Auschwitz-Birkenau. Od wielu lat staramy się zwracać uwagę na to, że jednak większość Żydów polskich zginęła w innych miejscach, które związane są z właśnie z Lubelszczyzną - przypominał w czasie konferencji prasowej zapowiadającej obchody Tomasz Kranz, dyrektor Państwowego Muzeum na Majdanku. Podkreślił jednocześnie: - Zagłada Żydów z Generalnego Gubernatorstwa to nie tylko eksterminacja w komorach gazowych, ale też to, co działo się w miastach i miasteczkach.

Kolekcja nieznanych zdjęć z getta

Ośrodek Brama Grodzka Teatr NN poinformował też o jeszcze jednym ciekawym fakcie - do tej instytucji zajmującej się ochroną pamięci o historii Lublina i Lubelszczyzny trafiła właśnie kolekcja 134 zdjęć z getta w Lublinie. Ośrodek dopiero zapowiada ich prezentację. - To dla nas wyjątkowy materiał, w tym momencie jest opracowywany - zaznaczyła Joanna Zętar z Ośrodka Brama Grodzka - Teatr NN.

Lublin. Program obchodów 75. rocznicy rozpoczęcia się akcji Reinhardt

16 marca 2017 roku (czwartek)
godz. 10 - przejście władz miasta, młodzieży z lubelskich szkół oraz mieszkańców Lublina Szlakiem Pamięci „Lublin. Pamięć Zagłady” na teren miejsca pamięci Umschlagplatz (początek: al. Tysiąclecia, od strony Wzgórza Zamkowego, miejsce po nieistniejącej synagodze Maharszala, upamiętnia ją tam tablica)
godz. 16.30 - otwarcie wystawy plenerowej „Dzielnice zagłady”. Wydarzeniu towarzyszy promocja katalogu wystawy wydanego przez Państwowe Muzeum na Majdanku (Trybunał Koronny, ul. Rynek 1)
godz. 18 - Misterium „Światła i Ciemności” (Brama Grodzka, ul. Grodzka 21)
godz. 19 - Oratorium „Opowieści z Nocy” (Sala Czarna, Brama Grodzka, ul. Grodzka 21)

Bezpłatne spacery z przewodnikiem

18 marca 2017 roku (sobota)
godz. 12.30 - spacer na Umschlagplatz. Szlak Pamięci „Lublin. Pamięć Zagłady”. Zbiórka przy schodach, obok Zamku Lubelskiego
godz. 10.30 i 14.30 - zwiedzanie wystawy „Dzielnice zagłady” z przewodnikiem muzealnym. Chęć udziału w spacerze należy zgłosić telefonicznie lub mailowo (81 710 28 33 oraz [email protected]). Zbiórka na placu Łokietka, przy Bramie Krakowskiej
19 marca 2017 roku (niedziela)
godz. 10 - spacer granicami getta. Szlak Pamięci „Lublin. Pamięć Zagłady”. Zbiórka przy schodach, obok Zamku Lubelskiego
godz. 12 - spacer na Umschlagplatz. Spacer Szlakiem Pamięci „Lublin. Pamięć Zagłady”. Zbiórka przy schodach, obok Zamku Lubelskiego

Uroczystości w Muzeum – Miejscu Pamięci w Bełżcu

17 marca 2017 roku (piątek)
godz. 12 - upamiętnienie 75. rocznicy pierwszych masowych deportacji Żydów do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu.