Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Dekomunizacja ulic i placów na Lubelszczyźnie. Wojewoda przypilnuje

Sławomir Skomra
Mieszkańcy ul. Okrzei nie muszą się obawiać, że czeka ich wymiana dokumentów. Według IPN tej ulicy nowe prawo nie obejmie.
Mieszkańcy ul. Okrzei nie muszą się obawiać, że czeka ich wymiana dokumentów. Według IPN tej ulicy nowe prawo nie obejmie. Anna Kurkiewicz
Wojewodowie mają namierzyć i zażądać od gmin i miast zmiany nazw ulic i placów, którym patronują komuniści, bohaterowie z czasów PRL. Tak mówi nowa ustawa autorstwa PiS, która właśnie trafiła do Sejmu. Szacuje się, że zmiany zajdą w 1,5 tys. miejsc w kraju.

Obecna ulica Fabryczna w Lublinie to dawna Armii Czerwonej. Głęboka nosiła nazwę al. PKWN, a Grabskiego to w przeszłości Bohaterów ORMO. Po 1989 r. place i ulice we wszystkich miastach i wsiach w Polsce zmieniały nazwy.

- Są jednak jeszcze w naszym mieście miejsca, które trącą komunistyczną ideologią. W żądaniu zmiany nazw ulic lub usunięcia z budynków tablic nie chodzi – jak to określają post- i neokomuniści – o polowanie na czarownice, chodzi o naszą jako narodu
tożsamość - mówi Piotr Kuty, były radny miejski, który sprawując mandat wiele razy zwracał uwagę na potrzebę dekomunizacji.

Ustawa Senatu
Ta ma się lada moment dopełnić. Senat już przesłał do Sejmu ustawę (autorstwa PiS) dekomunizacyjną przestrzeń publiczną. Chodzi dokładnie o zakaz propagowania komunizmu i innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Ustawa autorstwa senatorów PiS obejmie nadawanie nazw placom, ulicom, mostom oraz wybieranie patronów szkół czy obiektów sportowych. Nie będzie można ich upamiętniać nazwiskami osób, wydarzeniami, organizacjami lub datami symbolizującymi komunizm lub inny ustrój totalitarny.

Na jej mocy rady gminy nie mogą nadawać imion ulicom, placom czy montować tablic gloryfikujących PRL, komunizm i faszyzm. Każdą taką uchwałę unieważni wojewoda. Samorządy będą miały dwa lata na zmianę nazwę tych ulic, którym np. patronuje działacz PRL. Jeśli nie zrobią tego radni, to wyręczy ich wojewoda.

Senatorowie szacują, że zmiany dotkną 1,5 tys. ulic czy placów w całym kraju. - Nie ma powodu aby jakiś region został wyłączony spod działania ogólnopolskiej ustawy. w tych miejscowościach, gdzie ulice nie propagują ideologii totalitarnych - a tym jest przecież min promowanie działaczy komunistycznych czy narodowosocjalistycznych - nie ma problemu. Ta ustawa nie jest po to aby problemy tworzyć. Jest po to aby je rozwiązać: zamknąć sytuację, w której władze publiczne nie przestrzegają obowiązującego prawa. Artykuł 256 KK zakazuje takich praktyk i samorządy się nie zawsze do tego stosują. Tam gdzie to zrobiono wcześniej z myślą o szacunku dla narodowej pamięci sprawa jest zamknięta – mówi dr Maciej Korkuć, naczelnik krakowskiego IPN, który z ramienia Instytutu zajmują się sprawą ogólnopolsko.
Okrzeja do zmiany?
W Lublinie należy się spodziewać zmiany choćby nazwy pl. Grzegorza Leopolda Seidlera, który jako rektor UMCS przyczynił się do rozwoju uczelni, ale też współpracował z SB i poparł wprowadzenie stanu wojennego. Plac istnieje od 2014 roku.

W ostatni czwartek radni Krasnegostawu zdecydowali, że nazwy ul. Okrzei (jest też w Lublinie) nie zmienią na Jana Pawła II. Stefan Okrzeja był przedwojennym działaczem PPS, ale władza PRL wykorzystywała go w propagandzie.

W 2006 r. w Lublinie też miejscy radni dyskutowali nad tym patronem. Ostatecznie ulicy mu nie odebrano, ale historyczka Agata Konstankiewicz mówiła wówczas: - Kontrowersyjna jest postać Okrzei. Dziś próbuje się go wybielić, ale pamiętajmy, że w PRL uważano go za świetnego komunistę. Dzisiejsze organizacje postkomunistyczne mówią zaś o nim jako o swoim ideowym przodku.

Czy zatem za niedługo i tak trzeba będzie zmienić patrona? - To że komunistyczna propaganda jakieś biografie próbowała zawłaszczyć nie znaczy, że my nie mamy własnej wiedzy o naszej historii. Jeśli w PRL na różne, na ogół pokrętne sposoby odwoływano się do "Polski piastowskiej" to przecież nie znaczy, że Piastów też mamy uznać za komunistów? To bzdura. Okrzeja stracony przez carat w 1905 r. ,był niepodległościowym socjalistą. Był człowiekiem zasłużonym dla sprawy niepodległości Polski. Prezydent Mościcki nie bez powodu w 25-lecie jego śmierci w 1930 roku pośmiertnie odznaczył go wysokimi odznaczeniami RP. Warto przypomnieć, że bracia Okrzei walczyli i ginęli za wolną Polskę zarówno w wojnie polsko-bolszewickiej jak i w wojnie obronnej 1939. To była taka rodzina i najwyższy czas jej losy przypomnieć. Próba zawłaszczenia postaci Okrzei przez komunistyczną propagandę była szczególną niegodziwością. Szkoda, że jej skutki do dzisiaj trzeba prostować – ocenia dr Korkuć.

PKWN czy Napoleon?
W lubelskim Abramowie od lat ulica, przy której jest urząd gminy, szkoła i kościół nosi nazwę 22 lipca. To jednoznacznie kojarzy się z 1944 rokiem, kiedy to w Chełmie ogłoszono manifest PKW, którego treść zaakceptował sam Józef Stalin.

Właśnie dlatego w 2007 r. IPN zwrócił się do władz gminy z prośbą o zmianę nazwy ulicy. Tyle, że ani wójtowi, ani mieszkańcom nie w smak było wymienianie wszystkich pieczątek, tabliczek i dokumentów.

Wójt Abramowa odnalazł w archiwach PRL-owską uchwałę dotyczącą nazwy ulic i zauważył, że nie określono w niej o który dokładnie rok chodzi o którego 22 lipca. Wójt uznał, że równie dobrze może to być 1807 rok. A 22 lipca 1807 r. to data podpisania przez Napoleona Bonaparte konstytucji Księstwa Warszawskiego. Czyli w Abramowie nie wychwala się PRL, ale cesarza Francuzów i autonomię Polski.Z tymi faktami IPN już nie dyskutował.

- Jeśli rada wpisała to do uzasadnienia nowej uchwały o nazwie i ta data dotyczy 22 lipca 1807 to nie ma problemu. Każde dziecko w pracy pt. "Patron mojej ulicy" będzie miało szanse zrobić wypracowanie na temat Księstwa Warszawskiego. Natomiast jeśli wójt jedynie ograniczył się do prostackiego komentarza , to wykazał się arogancją i tupetem. Jeśli nic nie zmieniono, to w dalszym ciągu nazwa ta propaguje to wszystko co symbolicznie i kłamliwie w PRL łączono z celebrowaniem rocznicy 22 lipca 1944, czyli powstanie PKWN. A to symbolizowało początek budowy stalinizmu na ziemiach na zachód od Bugu, krwawej rozprawy z AK i wszelkim oporem niepodległościowym. A w rozprawie poświęconej patronowi ulicy władze publiczne będą zmuszać dzieci do odpowiedzi dlaczego w naszej gminie gloryfikujemy zbrodniczy system Stalina. Jeśli ówczesny wójt tego wszystkiego nie rozumiał to nie miał podstawowych kwalifikacji do zajmowania funkcji publicznych w wolnym kraju – mówi dr Korkuć.
Renesans i PRL
Są też sprawy mniej oczywiste. Pod koniec zeszłego roku stowarzyszenia KoLiber zażądało dekomunizacji np. tablicy upamiętniające Bieranata z Lublina, która znajduje się na Trybunale Koronnym. Nie chodziło o samego renesansowego twórcę, ale o to, że na tablicy z 1953 r. pojawił się fragment o tym, że był wyrazicielem radykalnych dążeń ludu. Pisarza, będącego ojcem piśmiennictwa polskiego, dokooptowano – według KoLibra - w ten sposób do nurtu komunizmu.

Zwolennicy radykalnej dekomunizacji mówią także, że należy zmienić nazwę ulicy 1 maja, bo to socjalistyczne Święto Pracy.
Wygląda jednak na to, że tej nazwy nowa ustawa nie zmieni.

- 1 maja jest obowiązującym w Polsce świętem. To także święto socjalistyczne a nie komunistyczne. Upamiętnia amerykańskich robotników domagających się swych praw w XIX wieku. Wykorzystywali je dla swoich potrzeb zarówno stalinowcy jak i narodowi socjaliści - w Niemczech Hitlera był to ważny dzień wolny od pracy. Można to święto cenić mniej lub bardziej ale dopóki w naszym ustawodawstwie je także świętujemy nie ma podstaw aby sugerować komuś zmiany w tym zakresie. I kłamstwem jest co pisano kilka lat temu w jednej z gazet na Lubelszczyźnie że IPN wnioskuje o takie zmiany. To jest przykład nazwy wzbudzającej różne emocje, kontrowersyjnej. Ustawa nie dotyczy nazw kontrowersyjnych tylko tych które propagują systemy totalitarne i ludzi zasługi dla zniewolenia Polski. Ulica Heinricha Himmlera byłaby propagowaniem narodowego socjalizmu. Ulica stalinowca Henryka Świątkowskiego - "ministra sprawiedliwości" 1945-56 - w Warszawie jest propagowaniem stalinizmu – uważa historyk z IPN.

Kiedy nowa ustawa wejdzie w życie, zmiana dotychczasowych patronów nie obciąży obywateli, bo mają zostać zniesione opłaty za wymianę dokumentów z adresami. Zresztą nie trzeba będzie ich wymieniać - projekt zezwala na posługiwanie się nimi do czasu wygaśnięcia terminu ważności dokumentów.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Dekomunizacja ulic i placów na Lubelszczyźnie. Wojewoda przypilnuje - Kurier Lubelski

Wróć na kurierlubelski.pl Kurier Lubelski